Yaşlılık da Bakım
Ülkemizdeki yaşlıların yüzde 30'unun sosyal güvenliği yok, 80 yaşı geçmişlerin yarıdan fazlası engelli. Demans hastalarının sayısı 500 bine ulaştı.
Ülkemizde yaşlı insanların yaşam koşulları, neden arzu edildiği gibi değil de, herkesin şikâyet ettiği halde düzeltemediği bir görünümde? Ülkemizde yaşlıların yaşam koşullarının çok iyi olduğunu zaten kimse iddia etmiyor, hatta normal olduğunu söyleyenler bile çok azdır.
Yaşlılık, Türkiye'de hastalık, fakirlik, bakıma muhtaçlıkla aynı anlama geliyor. Tabii ki istisnalar var ve bunlar sadece kuralı doğruluyor.
Resmi kayıtlara göre yaşlıların yüzde 95'ten fazlası yoksul, yüzde 30'unun sosyal güvenliği yok, 80 yaşındakilerin yarıdan fazlası engelli. Demans hastalarının sayısı 500 bine ulaştı. Minimum 600 bin bakıma muhtaç yaşlı insan var.
Denilebilir ki bunlar Türkiye'nin zaten genel sorunu, sadece yaşlıların değil. Fakat bu, ne sadece Türkiye için geçerlidir ne de yaşlıların bu durumlarını kabullenmek için bir sebeptir.
Bunların genel sorun olduğu kabul ediliyorsa, o zaman giderilmeleri için bir şeyler yapmak gerekir. Eğer sadece yaşlılıkla eşanlama geliyorlarsa, bu takdirde iddia doğrudur: Yaşlılık fakirliğe, hastalığa, engelliliğe ve bakıma muhtaçlığa eşittir.
Gerontolojinin perspektifinden bakıldığında, iki şey dikkat çekiyor. Birincisi bilimlerin toplam bilgisinin, yaşlıların durumunu düzeltmek için bir araya getirilmiyor oluşu (interdisipliner noksanlık).
İkincisi de yaşlanma sürecinde ortaya çıkan sorunlara müdahaleyi sağlayacak gerontolojik bilgilerden faydalanılmaması (gerontolojik perspektif noksanlığı).
İnterdisipliner noksanlık, bilimsel bilgileri yaşlıların lehine olacak tarz ve biçimlerde birbiriyle bağlayamamak anlamına geliyor. Her ne kadar toplumumuzun eğitim seviyesi her gün biraz daha yükselse de, bilgiler birbirinden kopuk şekilde muallak da kalıyorlar.
Bunu yapılamamış bir puzzle olarak düşünebiliriz. Puzzle'ın her bir parçası, toplam hakkında belli bir ölçüde enformasyon içerdiği halde, bu parçalar biraraya getirilmezlerse, "toplam enformasyon", yani resim, hiçbir zaman tamamlanmayacaktır.
Yaşlıların durumlarında düzelme yaratacak müdahalelerde bulunabilmek için yaşlıları teker teker algılamaya çalışmak yerine, onların sunduğu genel tabloyu, "toplamı" algılatacak şekilde bilgileri bir puzzle gibi birleştirebilmemiz gerekiyor.
Toplam, daima parçalarından daha fazla bir şeydir. Dolayısıyla bilgilerin birleştirilmesinden elde edilebilecek katma değerler, şu anda kopuk şekilde duran bilgi parçacıklarının içerisinde gizlidir. Mesela işsizlik probleminin çözümüne katkı sağlayabilecektir.
Yaşlılığa Duyarsızlık
Gerontolojik perspektif noksanlığı, yaşlanmaya yönelik genel bir duyarsızlık olarak tanımlanabilir. Buna her alanda rastlıyoruz. Mimarimiz, taşıtlarımız, sokaklarımız, kültürel etkinlik alanlarımız, sosyal politikalarımız ve burada sayamayacağım ama akla gelen her alanda, gerontolojik perspektif noksanlığını algılamak mümkün.
Gerontolojik perspektife ihtiyaç olduğunu insan, yaşlılığın olumsuz yönleri ağır basmaya başlayınca daha iyi anlıyor. Bu kavrayış, bireylerin sosyoekonomik statüsünden bağımsızdır. Çünkü sosyoekonomik statüsü yüksek olan yaşlıların pek azı, yaşamının son dönemini ABD'de, Almanya'da veya gerontolojik perspektifi önemseyen ülkelerden birinde geçirmeye razı olacaktır.
Herhalde son nefesini verirken, etrafında sevdiği insanları görmek, onlarla vedalaşmak, yaşlılara her türlü imkânın sunulduğu yabancı bir ülkede olmaktan daha büyük bir değer kazanacaktır.
Bilimsel alanlardaki birbiriyle bağlantısı olmayan zenginlik, gerontolojik perspektif eksikliği yaratınca, yaşlanma ve yaşlılık sorunlarının çözümünde, bir fukaralığa dönüşüyor. Çünkü yaşlanma, ne genellikle kabul edildiği gibi sadece biyolojik, ne sadece psikolojik ne de sadece sosyolojik, kültürel, tarihsel veya felsefi bir olgudur. Yaşlanma, hepsini kapsayan bir bütündür.
Bu bütünün parçalarını bir araya getiren bir araç yoksa boşuna kürek sallamaya da gerek yoktur. Nasıl ki bir otomobilin parçaları bir araya gelmeden, bir otomobilimizin olduğunu söyleyemezsek, bilgilerimizi yaşlanma olgusunun üstesinden gelebilecek şekilde bir araya getiren bir gerontolojik alanımız yoksa iyi bir yaşlanma sürecini harekete geçirebileceğimizi umut etmeye de hiç gerek yoktur.
Her kuralın istisnası olduğu halde, yaşlanmanın yoktur. Herkes, yoksul veya zengin, bilgili veya cahil, inançlı veya inançsız yaşlılığın olumsuz yönlerini tadacağı bir yaşam safhasına bir gün ulaşacaktır.
Bu yüzden, vakit daha fazla geç olmadan, yaşamın kışına hazırlık için kolları sıvamak, ortak geleceğimiz olan yaşlılığı, bilinçli şekilde tasarlamayı sağlayacak gerontolojik bir alan yaratmak ve var olanları da desteklemek yerinde olacaktır. |
